Ivan Denisovitsj

In 1962 verscheen de roman ‘Een dag uit het leven van Ivan Denisovitsj’ van Aleksandr Solzjenitsyn. Dat boek werd in het Nederlands vertaald door Theun de Vries, en kreeg hier minder belangstelling dan in de Sovjet Unie.
Hoe dat komt, dat weten we: wij wilden er toen gewoon nog niet aan dat er daar concentratiekampen bestonden, dat mensen bij min vijftig graden celsius moesten werken enzovoorts. Dat hoorde niet, dus dat gebeurde ook niet.
Het kan ook door de vertaling gekomen zijn, bedenk ik nu. Die Theun de Vries was niet bepaald de meest betrouwbare vertaler uit het Russisch.
De eerste zin van het boek vertaalde De Vries als volgt: ‘Zoals meestal werd om vijf uur in de ochtend de reveille geslagen, te weten met een hamer op een stuk spoorwegrail dat naast de blokhut van de kampcommandant hing.’
Het is misschien een letterlijke vertaling, maar ik zou me een betere kunnen voorstellen: ‘Normaal gesproken werden we om vijf uur
’s ochtends gewekt door een hamerslag op een stuk spoorwegrails dat naast de blokhut van de kampcommandant hing. Ook deze ochtend.’ Het zou passen in Solzjenitsyn’s stijl, die wel geen kei was in de afwisseling van lange en korte zinnen, maar toch.